418 resultaten
Binnen en buiten zwemmen in Apeldoorn, dat kan bij Aquacentrum Malkander! Naast het buitenbad is er een...
Apeldoorn
Zoek je een mooi vakantiepark voor een korte of lange vakantie gelegen aan de Veluwe? Ontdek Vakantiepark...
Voorthuizen
Onderduikers op boerderij Soppenhof
De familie Van Zeeburg bewoonde vele jaren een terpboerderij op Soppenhof, onder de rook van Doornspijk. Tijdens de oorlogsjaren diende deze boerderij als schuilplaats voor twee Joodse families. De boerderij Soppenhof werd tijdens de oorlog bewoond door de weduwe Gerrigje van Zeeburgden Besten (1867-1946) en haar dochters Harmpje, Cornelisje Reintje, Jantje (later getrouwd met Jannes Vinke) en haar zoon Beert. Vader Aart van Zeeburg was op 13 maart 1928 overleden.
Zes onderduikers
De familie Van Zeeburg stond bekend als gastvrij. Al voor de oorlog werden op de boerderij pensiongasten ontvangen. De afgelegen boerderij leek tijdens de oorlogsdagen een geschikte plek om mensen te verbergen. Vanaf oktober 1942 vond de familie Kahn een schuilplaats bij de Van Zeeburgs. Moeder Dora Kahn, haar zoon Robert en haar dochter Rose-Mary kwamen uit Amsterdam. Kort voor de komst van de familie Kahn hadden Sarah Kreisberg-Levi (1886), een uit Duitsland afkomstige Joodse vrouw, en haar zoon Isbert (1923) ook een onderduikplek bij de familie Van Zeeburg gevonden. Na zijn ontsnapping uit Kamp Westerbork voegde ook René Kahn zich bij zijn gezin op het onderduikadres op boerderij Soppenhof. Daarmee was het aantal Joodse onderduikers op zes gekomen. De familie Van Zeeburg was zich tijdens de angstige oorlogsdagen ten volle bewust welke gevaren het laten onderduiken van Joden met zich mee kon brengen. En hoewel de Duitsers enkele keren een huiszoeking deden, bleken de vernuftig gebouwde schuilplaatsen (een ruimte tussen de bedsteden en de vloer van de zolder) onvindbaar voor de bezetters te zijn. Nadat de bezetters plannen hadden om op de boerderij een aantal Duitse soldaten in te kwartieren, kon de familie Van Zeeburg dit verhinderen door te simuleren dat de veestapel was aangetast door een besmettelijke ziekte.
Angst
De angst voor ontdekking of verraad op het onderduikadres bleef voortdurend aanwezig. De schuilplek tussen de bedstede en de vloer van de zolder hoefde niet vaak gebruikt te worden. Op een middag werd het echter toch heel spannend. Het verzet waarschuwde de familie Van Zeeburg dat er in de buurt een Engels vliegtuig was neergeschoten. De Duitsers waren op zoek naar de piloten en kamden alle boerderijen in de omgeving uit. De onderduikers moesten snel in hun schuilplaatsen kruipen. De boerderij van Van Zeeburg werd grondig doorzocht, maar er werd niets gevonden. Ze liepen zelfs over het luik van de schuilplek, maar het liep goed af.
Bron:
Willem van Norel. Elburg en omstreken in oorlogstijd 1940-1945. Herdenkingsboek. Raalte, 2020.
Achter glazen tralies
Dora Kahn schreef na de oorlog haar herinneringen aan haar onderduiktijd op in een (kort) verhaal dat ze Achter glazen tralies noemde. Een fragment uit haar onderduiktijd op boerderij Soppenhof: De boerderij lag ver van het dorp af, aan een kronkelweggetje, midden tussen de landerijen. Ik hoorde wat ze allemaal deden in en rond de boerderij. Beert was de boer en hoofd van de familie, Harmpje kookte met veel lawaai, heerlijk vond ik dat om te horen en rustgevend, Cor deed het stille naaiwerk, Jantje deed eigenlijk van alles, soms plukte ze bloemen en kwam die bij ons in een vaasje brengen. Dit was erg ontroerend en fijngevoelig van haar. Het was een klein gebaar, maar als je als slachtvee op een hooizolder zit met je man en kinderen, door god en iedereen verlaten, dan is zo een kleine geste genoeg om je weer moed te geven, dan tel je weer even mee als mens. Jantje was de stilste van de drie, maar de gevoeligste. Verder stond er natuurlijk vee op de landerijen, koeien, schapen, wat paarden. Wat heb ik me in die tijd vaak gewenst een koe te zijn, vrij in de wei. Zelfs van een afstand kreeg ik een band met de koeien, ik leerde hun koppen kennen met hun trouwe ogen, starend en grazend in vrijheid, zich van geen oorlog bewust. Stomme beesten, maar toch. Als ze ’s winters op de deel stonden, miste ik ze in het landschap, zo leeg. Maar als we in de bedstee lagen in de winter en we ze hoorden loeien door de dunne houten wand met de kieren in de schuur naast ons, herkende ik ze allemaal aan hun loei, Piet, Bertha. Uit: Ivo Weyel. Oorlogszoon. De onderduikjaren van mijn vader en het leven daarna. Amsterdam/Antwerpen, 2018. Pag. 138-139.
De familie Van Zeeburg bewoonde vele jaren een terpboerderij op Soppenhof, onder de rook van Doornspijk....
Doornspijk
EuroParcs De Weije Werelt is een eigentijdse luxe gezinsresort, uniek gelegen op de Veluwe en in de bossen...
Otterlo
Reis terug in de tijd! De Veluwsche Stoomtrein Maatschappij (VSM) rijdt met historische stoomlocomotieven...
Beekbergen
Bij het toeristisch informatiepunt vind je informatie over de leukste tips en ideeën over alles wat er...
Hattem
Fijn gastenverblijf in het buitengebied van de gemeente Brummen.
Leuvenheim
Oosterwolde
Bij Buitenplaats Petersburg geniet je van hotelcomfort in jouw eigen lodge. Midden in de natuur, tussen...
Arnhem
Strand Horst is één van de beste surf- en kitesurflocaties van Nederland. Je kunt je hier volledig uitleven...
Ermelo
Het Speulder- en Sprielderbos is een echt oerbos. De groten eikenbomen zijn knoestig en deels met elkaar...
Speuld
Bij het toeristisch informatiepunt vind je informatie over de leukste tips en ideeën over alles wat er...
Harderwijk
Tussen Hattem en Zwolle vind je de veerpont 't Kleine Veer. De veerpont verbindt de fietsknooppunten...
Hattem
Pitch&Putt Golf is opgezet als publiekssport en is daarom betaalbaar, toegankelijk en open voor iedereen...
Ermelo
Het Wildobservatiepunt 't Eperholt is een wildkijkwand in de omgeving van Epe waar je goed zicht hebt...
Epe
Meer dan 300 jaar woonden en werkten de Oranjes op Paleis Het Loo. Het was een echt ‘buiten’ en werd...
Apeldoorn
Op zoek naar de ultieme citytrip in Arnhem? Kies voor een verblijf in The House of Heritage. Arnhems...
ARNHEM
Gelre is een naturistische camping midden op de Veluwe ca 5 km van Eerbeek.
Eerbeek
Dudok is een echte stadsbrasserie en omarmt de kunst, cultuur en bewoners van de stad. Dudok volgt het...
ARNHEM
Fietsknooppunt 17 in Wilp en fietsknooppunt 27 in Gorssel zijn met elkaar verbonden via het Dommerholtsveer....
Gorssel
De Familie Spaan was een familie die als onderduikadres goldt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees onder andere over het verhaal van Carla Jacobs en hoe het laatste oorlogsjaar voor de familie Spaan een dramatisch verloop zou hebben.
Het achtste onderduikadres van Carla Jacobs was bij de familie Spaan op ’t Harde. Dick Bleij en zijn vriendin Miep Westerink brachten Carla Jacobs op het Oostloo op de boerderij van Eibert en Sientje Spaan. Bij de familie Spaan werd Carla liefdevol opgevangen. Carla sliep in de opkamer boven de kelder. Omdat de familie Spaan vijf jongens had, was een meisje dat een beetje in de huishouding kon helpen welkom. Soms hielp Carla mee op het land bij het oogsten. Een poos later kwamen er nog enkele onderduikers bij, waaronder Piet. Bij de familie Spaan was voldoende voedsel. Op de boerderij werd gekarnd, gedorst, brood gebakken en soms geslacht. In de zomermaanden kwamen twee Rotterdamse gezinnen een paar weken logeren. Hun mannen werkten als dwangarbeiders in Duitsland. Midden in de hooischuur was een schuilplek gemaakt met twee afdelingen, waar bij onraad ook geslapen kon worden.
Op 10 december 1944 veranderde alles plotseling. Willem Spaan en zijn vader werden gearresteerd. Het was niet langer veilig bij de familie Spaan. Carla werd weer naar de familie Zoet aan de Molenweg in Elburg gebracht. Bij Helmig Zoet zaten diverse mensen ondergedoken, waaronder de moeder van Carla. In Elburg maakten Carla en haar moeder op 19 april 1945 de bevrijding mee. Na de oorlog werd het gezin Jacobs herenigd.
Eibert en Willem Spaan
Het laatste oorlogsjaar zou voor de familie Spaan uit ’t Harde een dramatisch verloop hebben. Eibert Spaan (1893-1945) en zijn vrouw Sientje Spaan- Berghorst (1895-1982) woonden met hun gezin op een kleine boerderij in buurtschap Oostloo (Aperlo, nummer G 80). Eibert en Sientje hadden vijf zoons: Hendrik (1915), Frank (1917), Willem (1919), Aart (1925) en Reijer (1928). Een zoontje Aart was na ongeveer zeven weken overleden. De oudste twee zoons trouwden in 1941 en 1943 en woonden na hun huwelijk niet meer thuis. Het leek erop dat de familie Spaan redelijk goed door de oorlog zou heenkomen. Maar op zondagavond 10 december 1944 veranderde alles rigoureus.
Hinderlaag
Bij de boerderij van veehandelaar Herman Bouw klopten in de eerste week van december 1944 twee mannen in overalls aan. Het was onduidelijk wat ze wilden, maar al gauw leek het om twee Engelse piloten te gaan. Met gebaren maakten ze duidelijk dat ze behoefte hadden aan voedsel. De piloten hadden hulp nodig om weer terug te kunnen keren naar hun thuisbasis. Ze wilden weer herenigd worden met de geallieerde piloten achter de frontlinie. Er werd een afspraak geregeld met het verzet op zondagavond 10 december. Vanuit Elburg kwamen Aart Kruithof en Johan Brouwer naar de boerderij van Bouw voor een ontmoeting met de Engelse piloten, maar tot hun verbazing verschenen de piloten niet. Even later werden de verzetsmensen gearresteerd door zwaarbewapende Duitse militairen. De (verklede) piloten bleken geen Engelsen te zijn, maar Duitsers. De arrestanten waren in een hinderlaag gelokt.
Meer arrestanten
Al heel gauw werd duidelijk dat iedereen die zich in de omgeving van de boerderij van Bouw begaf, zou worden gearresteerd. Willem Spaan wilde die zondagavond nog even op bezoek bij zijn meisje Jannetje Haze. Dat werd hem fataal. Willem Spaan werd volkomen onverwacht opgepakt. Ook Diesmer Vlieger en zijn dochter Hendrikje werden gearresteerd. En in de vroege uren van de maandagmorgen werden ook de broers Willem, Beert, Hendrik en Teunis Vlieger ingerekend. Toen op maandagmorgen bleek dat Willem Spaan niet thuis was, werd vader Eibert Spaan ongerust. Hij besloot op onderzoek uit te gaan. Bij de familie Haze, die iets verderop woonde, bleek Willem de avond daarvoor niet aangekomen te zijn. Wel was het de familie Haze opgevallen dat er bij de boerderij van Herman Bouw die zondagavond zwaaiende lichten van zaklantaarns waren te zien. Eibert Spaan besloot daarop naar Bouw te gaan om helderheid te krijgen. Dat werd hem noodlottig. Eibert Spaan werd gearresteerd. Ook Herman Bouw werd gevangengenomen. Zijn knechten Hendrik Haze en Aalt Berghorst wisten ternauwernood te ontkomen.
Naar Apeldoorn
Op maandag 11 december werden de arrestanten met een vrachtauto overgebracht naar de Koning Willem III-kazerne in Apeldoorn. Pogingen van Sientje Spaan-Berghorst om in Apeldoorn contact te krijgen met haar man en zoon om winterkleding te bezorgen, hadden geen resultaat. Ze werd niet toegelaten. De arrestanten verbleven tot 19 december 1944 in Apeldoorn. Op die dag werd de groep (met uitzondering van Hendrikje Vlieger) overgebracht naar Kamp Amersfoort. Hendrikje Vlieger werd op 5 januari 1945 vrijgelaten. Ook Barend Bosman kwam vrij doordat zijn vader de Duitsers succesvol omkocht.
Neuengamme en Wöbbelin
Op 2 februari werden Eibert en Willem Spaan met de andere buurtgenoten per trein vanaf Amersfoort overgebracht naar het concentratiekamp Neuengamme. Daar arriveerden ze op 4 februari. Het contact met de familie op ’t Harde viel weg. Het leven in Neuengamme bleek ondragelijk zwaar. Er moesten zware stenen worden versjouwd en het eten was te weinig en van onvoldoende kwaliteit. Vanuit Neuengamme volgde overplaatsing naar het concentratiekamp in Wöbbelin. Willem Spaan kreeg dysenterie. Hij kwijnde langzaam weg, terwijl zijn vader hem probeerde te verzorgen. Willem stierf op 22 maart 1945 op 25-jarige leeftijd. Eibert Spaan was niet in staat om bij het begraven van zijn zoon te zijn. De volgende dag plantte hij een sneeuwbes op het graf.
Thuiskomst
Desondanks wist Eibert Spaan de verschrikkingen van het kampleven te overleven. De Amerikanen bevrijdden het kamp. Eibert Spaan werd per vliegtuig overgebracht naar Brussel. Ernstig verzwakt wist hij liftend in twee dagen thuis te komen. Vanaf de IJsselbrug bij Zwolle kreeg hij een lift van Engelse militairen. Zij brachten de verzwakte Eibert Spaan naar zijn boerderij op ’t Harde. De thuiskomst was op 27 mei 1945. Hier vernam Eibert dat de familie reeds op de hoogte was van het sterven van zijn zoon Willem. Kort na zijn thuiskomst kwamen familieleden van mensen die ook waren gedeporteerd, informeren naar het lot van hun dierbaren. Eibert Spaan kon vanaf zijn bed in al zijn zwakheid soms informatie verschaffen. Maar zijn gezondheid bleek heel broos. Eibert kon voor het eerst zijn naar hem genoemde kleinzoon zien, maar zijn krachten namen per dag af. Eibert Spaan stierf op 6 juni 1945. Hij bereikte de leeftijd van 51 jaar. Op zijn begrafenis stond dominee Cuperus stil bij de tekst: ‘En ik ben maar alleen ontkomen om het u aan te zeggen.’ Tijdens de begrafenisplechtigheid werd ook stilgestaan bij het sterven van Willem Spaan. De teraardebestelling had zo het karakter van een dubbele begrafenis. Op de grafsteen van Eibert Spaan op de begraafplaats aan de Zuiderzeestraatweg te Doornspijk staan de volgende woorden: ‘Hij stierf als martelaar der Duitsche tirannie.’
Bron:
Willem van Norel. Elburg en omstreken in oorlogstijd 1940-1945. Herdenkingsboek. Raalte, 2020.
De Familie Spaan was een familie die als onderduikadres goldt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees onder...
‘t Harde
Ontdek de wondere waterwereld van héél dichtbij! Bij het Dolfinarium sta je oog in oog met kolossale...
Harderwijk
In het Toeristisch Informatiepunt Brummen kun je terecht voor toeristische informatie over Brummen en...
Brummen
Recreatiegebied Bussloo ligt in de Stedendriehoek Deventer-Apeldoorn-Zutphen. Of je nou op zoek bent...
Wilp